Ziemie Odzyskane – termin powstały po zbrojnej
aneksji
Zaolzia
, dokonanej przez
wojska polskie
w październiku
1938
roku. Pierwszy raz użyty oficjalnie w Dekrecie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 października 1938 r. "o zjednoczeniu Odzyskanych Ziem Śląska Cieszyńskiego z Rzecząpospolitą Polską"[1]. Po
II wojnie światowej
określający ziemie zachodnie i północne współczesnej
Polski
, które zgodnie z postanowieniami
konferencji poczdamskiej
poddano polskiej
jurysdykcji
. Używany często przez
propagandę
PRL
.
Status i przynależność tych ziem unormowano umowami dwustronnymi,
układem zgorzeleckim
z
NRD
zawartym w
1950
,
Układem PRL-RFN
z
1970
i ostatecznie
14 listopada
1990
z
RFN
, gdy
Rzeczpospolita Polska
i
Republika Federalna Niemiec
podpisały
polsko-niemiecki traktat graniczny
uznający
granicę
na
Odrze
i
Nysie Łużyckiej
.
Pochodzenie terminu
Określenie Ziemie Odzyskane, podobnie jak hasło o powrocie ziem północnych i zachodnich do macierzy, nawiązywało do polskiej przeszłości tych obszarów, wywodząc z niej legitymację państwa polskiego do posiadania tych terenów. Choć sama nazwa została spopularyzowana dopiero przez propagandę PRL, propozycje odzyskania tych ziem postulowano wcześniej.
Polska wiąże początki swojej państwowości z dużą częścią owych terenów. Z czasem w trakcie następnych stuleci doszło do rozległej kolonizacji germańskiej, która osiągnęła swój szczyt w XIX wieku.
Geografia Ziem Odzyskanych
W skład przyłączonych do Polski ziem północnych i zachodnich wchodziły następujące, położone na wschód od Odry (z dodaniem położonych na zachód od Odry okolic
Szczecina
) i Nysy Łużyckiej prowincje Niemiec (wcześniej pruskie): południowa część
Prus Wschodnich
: ok. 23 354 km², wschodnia część
Śląska
ok. 34 529 km², wschodnia część
Pomorza
ok. 31 301 km²,
Nowa Marchia
11 329 km², wschodnia część
Saksonii
ok. 142 km². Razem: ok. 101 000 km².
Teren ten w 1939 zamieszkiwało 7,1 miliona osób
Niemców
i 1,3 miliona
Polaków
[2]. W ostatnich miesiącach II wojny światowej znaczna część populacji uciekła przed zbliżającą się armią sowiecką. Pozostali na miejscu oraz ci, którzy powrócili po przejściu frontu zostali poddani weryfikacji narodowościowej przez administrację polską. Uznani za Niemców zostali następnie w ogromnej większości
wysiedleni
. Podstawę międzynarodowo-prawną wysiedleń stanowiło Porozumienie Poczdamskie zawarte pod koniec
konferencji w Poczdamie
, które przyzwalało na wysiedlenie Niemców z utraconych terenów w "humanitarny" sposób.
Sprawę własności mienia poniemieckiego na tych ziemiach uregulowała Umowa między
Tymczasowym Rządem Jedności Narodowej
Rzeczypospolitej Polskiej a rządem
ZSRR
"w sprawie wynagrodzenia szkód, wyrządzonych przez okupację niemiecką", podpisana w Moskwie dnia
16 sierpnia
1945 roku przez
Edwarda Osóbkę-Morawskiego
i
Wiaczesława Mołotowa
. Artykuł 1 tej umowy stwierdzał: "Zgodnie z oświadczeniem na Konferencji Berlińskiej, Rząd Radziecki zrzeka się na rzecz Polski wszelkich pretensyj do mienia niemieckiego i innych aktywów, jak również akcji niemieckich przedsiębiorstw przemysłowych i transportowych na całym terytorium Polski, łącznie z tą częścią terytorium Niemiec, która przechodzi do Polski". Wobec zapisów tej umowy cała własność państwowa, komunalna i prywatna została wywłaszczona przez państwo polskie. Dokument ten stanowił kluczowy dowód na rozprawie przed
Europejskim Trybunałem Praw Człowieka
w
Strasburgu
wytoczonej przez
Powiernictwo Pruskie
Polsce o zwrot mienia poniemieckiego. Na rozprawie w dniu 7 października 2008 roku pozew został ostatecznie oddalony.
Dziś na terenie "ziem odzyskanych" znajdują się następujące polskie województwa lub ich części:
warmińsko-mazurskie
,
pomorskie
(bez części środkowej),
wielkopolskie
(część północno-zachodnia),
zachodniopomorskie
,
lubuskie
,
dolnośląskie
,
opolskie
,
śląskie
(część zachodnia). Teren "ziem odzyskanych" zamieszkuje obecnie ok. 10 milionów mieszkańców, dużą ich część stanowią wysiedleni z polskich
kresów wschodnich
Polacy i ich potomkowie.
Historia regionu do 1939
Polska za dynastii
Piastów
w czasach powstania państwa
Polska za panowania Bolesława Chrobrego (cień – dzisiejsze granice)
Ilustracja obszaru Polski za czasów Bolesława Krzywoustego z książki The Political History of Poland wydanej w roku 1917
.
Związek ziem obejmowanych terminem z państwem polskim
Terytoria te były częścią państwa polskiego lub były z nim w różnym stopniu związane od
X wieku
. Począwszy od
XII wieku
rozpoczął się proces stopniowego odrywania lub uniezależniania tych ziem, zakończony ostatecznie unicestwieniem Polski w wyniku
III rozbioru
w
1795
.
Pojęcie Ziem Odzyskanych, powstałe po
1945
odnosiło się do ziem zachodnich i północnych przyznanych Polsce decyzją zwycięskich mocarstw:
ZSRR
,
USA
i
Wielkiej Brytanii
, które to terytoria w czasach historycznych związane były z państwem polskim lub mu podlegały, ale nie weszły w skład
II Rzeczypospolitej
.
- Księstwa należące do
Piastów
i
Gryfitów
, które stały się lennami niepiastowskich suwerenów, lub zostały sprzedane przez rodziny książąt piastowskich niepiastowskim dynastiom:
-
ziemia kłodzka
, w
1278
książę wrocławski
Henryk IV Probus
otrzymał ziemię kłodzką w dożywocie od króla niemieckiego
Rudolfa I Habsburga
za złożenie hołdu lennego; po jego śmierci wróciła pod władzę królów czeskich.
-
ziemia lubuska
, w
1250
Bolesław Rogatka
, potrzebując pomocy przeciwko księciu wrocławskiemu
Henrykowi III
, sprzedał ten strategiczny rejon
Marchii Brandenburskiej
i arcybiskupowi magdeburskiemu Wilbrandowi,
-
Śląsk
w
1335
, formalnie w
1348
, w latach
1327
-
1335
większość
księstw śląskich
złożyło hołd koronie czeskiej, a w 1335 na
zjeździe w Wyszehradzie
król Polski
Kazimierz III Wielki
uznał zwierzchność króla Czech,
Jana Luksemburskiego
, nad Śląskiem. Jedynie kilka księstw śląskich pozostało po 1335 r. w rękach niezależnych
Piastów śląskich
.
- Inne księstwa lub terytoria zależne:
- Tereny, które
Rzeczpospolita Obojga Narodów
straciła w wyniku
rozbiorów
, a które nie znalazły się w granicach
II Rzeczypospolitej
:
- Obszary nie wchodzące wcześniej w skład terytorialny
Korony Królestwa Polskiego
, okresowo podporządkowane jej lennem, słabo powiązane z Polską kulturowo i etnicznie:
Historia
Pierwsze wzmianki na temat dzisiejszych obszarów Polski włączając Ziemie Odzyskane, pierwszy raz pojawiły się w dziele
Tacyta
noszącym tytuł "Germania", napisanym w końcu
I wiek p.n.e.
Rzymski historyk opisał wiele plemion zamieszkujących Wschodnią Europę, czyli
Bałtów
,
Germanów
,
Finów
,
Wenetów
oraz
Celtów
. Na terenie dzisiejszej Polski Tacyt lokował plemię
Lugiów
.
Kiedy rozpoczęła się wędrówka ludów, przybyłe wcześniej ze Skandynawii i północnych Niemiec plemiona germańskie pod naporem
Hunów
przemieściły się na południowy zachód. Obszar podbojów nomadycznego imperium
Attyli
obejmował zapewne także część obszaru współczesnej Polski. W
V w.
terytorium dzisiejszej Polski uległo znacznemu wyludnieniu, jak to wynika ze źródeł archeologicznych, co jest obecnie interpretowane jako dowód wywędrowania z tego terenu plemion germańskich (
Gotów
,
Wandalów
i
Burgundów
). W połowie
VI wieku
plemiona
słowiańskie
przesunęły się ze swoich wcześniejszych siedzib poza linię górnej Wisły w kierunku na zachód i północ. W ten sposób cały obszar Ziem Odzyskanych został zasiedlony przez Słowian, z wyjątkiem
Warmii
i
Mazur
, gdzie zamieszkiwali
Bałtowie
.
Rozwój plemion słowiańskich doprowadził do powstania pierwszych nowożytnych struktur państwowych. W roku
820
Mojmir I
stał się założycielem
Państwa Wielkomorawskiego
, które objęło w swoje posiadanie
Śląsk
. Rozwój państwa
Polan
doprowadził do przejęcia znacznej części współczesnego obszaru Ziem Odzyskanych przez pierwszego historycznego władcę tego plemienia
Mieszka I
, którego rządy rozpoczęły się w roku
960
. Poza kontrolą
Piastów
pozostały tylko obszary zajmowane przez Bałtów.
Pomorze Zachodnie było obszarem, który próbował podporządkować sobie już
Mieszko I
, odnosząc przy tym sukcesy (np. ujście Odry zajęte zostało po pobiciu plemion pomorskich w
bitwie w 967 r.
). Tajemnicą pozostaje to jak długo i z jakim skutkiem trwały walki Mieszka o ten region. Późniejsze starcia
Bolesława Krzywoustego
w tym regionie pozwalają przypuszczać, że podbój nie był łatwy, a być może nawet nie został zakończony pełnym sukcesem. Łatwość, z jaką Pomorze odpadło od Polski za panowania
Bolesława Chrobrego
(ok. 1005 r.), sugeruje, że region ten nie został włączony do państwa, lecz jedynie
zhołdowany
. Świadczy o tym pośrednio także fragment wstępu do pierwszej księgi kroniki
Galla Anonima
poświęcony Pomorzanom: Częstokroć wprawdzie naczelnicy ich pobici przez księcia polskiego szukali ocalenia w chrzcie, lecz znów zebrawszy siły wyrzekali się wiary chrześcijańskiej i na nowo wszczynali wojnę przeciw chrześcijanom.
Rozbicie dzielnicowe
spowodowało osłabienie Polski, rozluźnienie więzów, a tym samym poddanie się
Pomorza Zachodniego
w
1181
r. zwierzchnictwu
cesarza niemieckiego
, w dalszej kolejności przejściowo
Danii
. W kolejnych wiekach, mimo prób zbliżenia niektórych księstw zachodniopomorskich z Polską, nie udało się przywrócić poprzedniego stanu. Dzielnica uległa rozbiorowi podczas
wojny trzydziestoletniej
między
Brandenburgię
i
Szwecję
, część ze Szczecinem przypadła Szwecji. W
XVIII w.
Szczecin przeszedł w ręce Brandenburgii, która stała się jednym organizmem politycznym z
Królestwem Pruskim
. W
1241
doszło spustoszenia przez
Tatarów
południowej części ziem odzyskanych w ramach
I najazdu mongolskiego na Polskę
.
Ziemia lubuska
w
1249
r. została odstąpiona przez księcia śląskiego
Bolesława Rogatkę
biskupstwu
magdeburskiemu
, a niebawem władzę tu objęli Brandenburczycy. W kolejnych latach między Pomorzem Zachodnim a
Wielkopolską
powstała tzw.
Nowa Marchia
, która swym zasięgiem objęła m.in.
Gorzów Wielkopolski
,
Choszczno
,
Santok
,
Drezdenko
. W drugiej połowie
XVII w.
przyłączono
Czaplinek
i Drahim (
Stare Drawsko
). Podczas
rozbiorów
już do Królestwa Prus włączono kolejne miasta. W
I rozbiorze
(
1772
) Prusy zajęły
Piłę
,
Złotów
i
Wałcz
, w
II rozbiorze
(
1793
)
Międzyrzecz
,
Babimost
i
Wschowę
. Miasta te nie powróciły do Polski po
1918
r., gdyż
traktat wersalski
nie odtworzył w pełni przedrozbiorowej granicy polsko-pruskiej.
Na Śląsku w latach
1327
-
1335
niemal wszyscy
piastowscy
książęta dolno-i górnośląscy złożyli hołd koronie
czeskiej
. W
XVI w.
Śląsk wraz z Czechami trafił pod władzę
austriackich
Habsburgów
. W wojnie prowadzonej w latach
1740
-
1742
, ponad połowę Śląska zdobyli
Prusacy
, przez następne 200 lat Śląsk pozostawał pod ich rządami. W wyniku plebiscytu i trzech powstań śląskich w
1922
r. tylko część
Górnego Śląska
odzyskała Rzeczpospolita. Część ta wraz ze
Śląskiem Cieszyńskim
utworzyła województwo śląskie.
Pomorze Gdańskie
, zajęte w początkach
XIV w.
przez niemiecki
zakon krzyżacki
, Polska odzyskała w wyniku
wojny trzynastoletniej
na podstawie
pokoju toruńskiego
w
1466
r.
ziemię bytowsko-lęborską
, początkowo lenno polskie w rękach książąt zachodniopomorskich, w XVII w. na krótko włączono do Korony, a
traktatem welawsko-bydgoskim
(
1657
) odstąpiono Brandenburgii-Prusom. Rozbiory spowodowały zajęcie całego Pomorza Gdańskiego przez Prusy. Po pierwszej wojnie światowej traktat wersalski przyznał Polsce Pomorze, ale bez
Lęborka
i
Bytowa
, a Gdańsk stał się Wolnym Miastem.
Pod koniec XVIII w. wszystkie obszary, które później objęte zostały nazwą Ziem Odzyskanych, weszły w granice Prus, od
1871
r. do
Rzeszy Niemieckiej
.
Od
1848
roku nastąpił rozwój na tych terenach polskich organizacji gospodarczych, politycznych i kulturalnych, co w znacznym stopniu przyczyniło się do zachowania polskości ludności ziem zachodnich i północnych.
Okres międzywojenny (1918-1939)
Po klęsce Niemiec w 1918 roku część ziem wróciła do Rzeczypospolitej. Polacy pozostający w granicach
Republiki Weimarskiej
, złączyli się w ramach utworzonego w
1922
roku
Związku Polaków w Niemczech
i działali do
7 września
1939
roku. Ich działalność miała na celu umocnienie świadomości narodowej mniejszości polskiej, co odbywało się to w atmosferze ucisku, a od
1933
roku oficjalnego terroru.
Przed II wojną światową ludność Ziem Odzyskanych wynosiła 8,8 mln ludzi (
1939
), z czego około 7,1 mln było Niemcami, 1,3 mln Polakami.
Największe skupisko ludności polskiej znajdowało się na Górnym Śląsku w byłej rejencji
opolskiej
, obejmującej górnośląski obszar przemysłowy i rolniczy –
Śląsk Opolski
. Poza terenami, które w wyniku powstań śląskich przypadły Polsce i weszły w skład województwa śląskiego, najwięcej Polaków żyło w powiatach:
oleskim
,
strzeleckim
,
opolskim
(poza miastem Opole),
kozielskim
,
kluczborskim
,
prudnickim
. W powiatach:
głubczyckim
,
nyskim
,
grodkowskim
,
niemodlińskim
oraz w Opolu Polacy stanowili niewielki odsetek. Po drugiej wojnie światowej ponad 750 tys. mieszkańców Górnego Śląska przyznano obywatelstwo polskie.
Na Dolnym Śląsku zwarte skupisko Polaków znajdowało się w dwóch powiatach rejencji wrocławskiej:
sycowskim
i
namysłowskim
, w samym Wrocławiu mieszkało kilka tysięcy Polaków. Po drugiej wojnie światowej, do
1947
roku obywatelstwo polskie przyznano 17 tys. Dolnoślązaków.
Na ziemi lubuskiej i w zachodniej części historycznej Wielkopolski, które wchodziły w skład rejencji poznańskiej i
frankfurckiej
, więcej Polaków mieszkało w rejencji poznańskiej. Były to skupiska we wsiach
Nowe Kramsko
,
Dąbrówka
,
Pszczew
, w okolicach
Babimostu
; ponadto 20% mieszkańców powiatów
skwierzyńskiego
i
międzyrzeckiego
stanowili Polacy.
W
rejencji pilskiej
Polacy zamieszkiwali
powiat złotowski
, gdzie po wyzwoleniu 8700 osobom przyznano obywatelstwo polskie. Na Pomorzu Zachodnim we wschodniej części
rejencji koszalińskiej
, mieszkała tam ludność
kaszubska
, były to powiaty:
słupski
,
lęborski
,
bytowski
. Po drugiej wojnie światowej polskie obywatelstwo przyznano 3800 Kaszubom.
Na
Powiślu
najwięcej Polaków mieszkało w
powiecie sztumskim
,
kwidzyńskim
,
malborskim
i
elbląskim
.
W XIX wieku działacze narodowi w Polsce pragnęli odzyskania zniemczonych terenów Polski od Rzeszy. Wyrażano również pragnienie wyzwolenia spod władzy niemieckiej słowiańskich
Serbołużyczan
.
Granica na Odrze i Nysie Łużyckiej była proponowana jako jeden z wariantów przyszłej granicy Polskiego państwa przez ministra spraw zagranicznych Rosji Sazonowa podczas I wojny światowej w
jego planach
, również czescy działacze narodowi pragnęli odzyskania Śląska dla Czech i Polski na długo przed II wojną światową. Po klęsce Niemiec w 1918 roku część ziem wróciła do Rzeczypospolitej. Ustalenie granicy II RP trwało kilka lat. Zainteresowanie tym terenem było jednak w Polsce duże, dla przykładu
Dekret
Naczelnika Państwa
o
ordynacji wyborczej
do
Sejmu Ustawodawczego
przewidywał przeprowadzenie wyborów na obszarze ograniczonym od zachodu linią obejmującą (w przybliżeniu) granice (
2006
)
województw
:
pomorskiego
,
wielkopolskiego
i
opolskiego
oraz fragmenty
lubuskiego
.
II wojna światowa
Po wybuchu wojny w roku 1939 rząd II Rzeczypospolitej przedstawił aliantom pierwsze roszczenia terytorialne wobec III Rzeszy, które miały zostać realizowane po pokonaniu Niemiec. Przedstawiciele rządu na emigracji pragnęli przyłączenia do Polski rejonu Opola, chcieli dokonać korekty granicy na Pomorzu, tak aby uzyskać bardziej obronną pozycję. Zamierzali przyłączyć również Gdańsk oraz rejony
Bytowa
i
Lęborka
. Przedstawiciele rządu RP proponowali przyłączenie do Polski
Prus Wschodnich
wraz z
Królewcem
, ze względu na ich strategiczną pozycję, zagrażającą bezpieczeństwu Polski. Podobną propozycję wysunął po I wojnie światowej
John Halford Mackinder
, który postulował też dokonania transferu niemieckiej i polskiej ludności między Polską a Niemcami, co pozwoliłoby uzyskać jednolity skład etniczny. Istniała również propozycja dalej idących zmian granicznych, tak by inne dawne słowiańskie ziemie zostały odebrane państwu niemieckiemu, w tej kwestii postulowano przyłączenie do Czechosłowacji lub Polski także ziem zamieszkanych przez
Serbołużyczan
[3]. Mimo licznych apeli przedstawicieli tej mniejszości o utworzenie samodzielnego państwa, bądź przyłączenia się do Polski lub Czech pozostała ona w granicach Niemiec wytyczonych przez Rosję, USA i Wielką Brytanię[4].
Na skutek działań wojennych w latach
1944
-
1945
większa część ludności niemieckiej opuściła te tereny. Głównie wynikało to ze strachu przed zemstą
Armii Czerwonej
za zbrodnie niemieckie dokonane na terenie
Rosji
. Podczas tej ogromnej ucieczki życie straciło ponad 100 tys. Niemców, jednak jest to bardzo niepewny szacunek. W roku 1945 na przekazanych Polsce ziemiach zamieszkiwały 3 mln Niemców. Polacy liczyli 1 milion osób.
Sytuacja po wojnie
19 stycznia
1945
, 7 dni po przekroczeniu Wisły przez Armię Czerwoną, władze niemieckie wydały zarządzenie o ewakuacji terenów położonych na wschód od Odry, wywołując masową ucieczkę niemieckiej ludności tych ziem na zachód. Jednocześnie
Armia Czerwona
zajmowała stopniowo wschodnie tereny III Rzeszy. Jednym z ostatnich ognisk oporu niemieckiego stanowił położony na dolnym Śląsku
Wrocław
, przekształcony w Festung Breslau, okrążony od
15 lutego
1945, skapitulował on dopiero
6 maja
1945, 4 dni po Berlinie.
Po zakończeniu wojny, na
konferencji poczdamskiej
oddano tereny na wschód od Odry i Nysy Łużyckiej polskiej jurysdykcji. W okresie od listopada
1945
do stycznia
1949
przejęło to zadanie Ministerstwo Ziem Odzyskanych, któremu szefował
Władysław Gomułka
. Jego zadaniem była szeroko pojęta administracja Ziemiami Odzyskanymi oraz scalenie ich z resztą kraju. Powołanie odrębnego resortu wyodrębnionego na podstawie kryterium nie rzeczowego, a terytorialnego było również zabiegiem politycznym, mającym na celu wyłączenie dużej części terytorium kraju spod władania Ministerstwa Administracji Publicznej, na którego czele stał
Władysław Kiernik
z
PSL-u
. Ministerstwo Ziem Odzyskanych koordynowało ponadto działalność innych ministerstw na tych terenach, z wyjątkiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych oraz Żeglugi i Handlu Zagranicznego. W latach
1945
-
1950
przy prezesie Rady Ministrów działała
Komisja Ustalania Nazw Miejscowości
, która ustaliła nazewnictwo na tych terenach.
Początkowo na Ziemiach Odzyskanych wprowadzono podział na okręgi: Śląsk Opolski, Dolny Śląsk, Pomorze Zachodnie, Prusy Wschodnie (Mazury) oraz obwody, odpowiadające dawnym powiatom niemieckim. Stąd wojewodowie i starostowie na tym terenie nazywani byli w pierwszym okresie okręgowymi i obwodowymi pełnomocnikami rządu. W tym czasie nie powstały jeszcze
rady narodowe
ze względu na małą liczbę ludności polskiej. Stopniowo zaczęto tworzyć województwa: w 1945 utworzono gdańskie, a rok później olsztyńskie, szczecińskie i wrocławskie. Podział taki przetrwał do 1950, kiedy wydzielono województwa: koszalińskie, opolskie i zielonogórskie. Dokonano wówczas także szeregu drobniejszych zmian w podziale administracyjnym i zniesiono ostatecznie odrębność Ziem Odzyskanych w odniesieniu do reszty kraju.
Uznanie nowych granic
Ziemie Odzyskane uznane zostały za polskie najpierw przez
NRD
, w
układzie zgorzeleckim
z
6 lipca
1950
.
RFN
uznało zachodnią granicę PRL dopiero po
układzie Brandt/Cyrankiewicz
z
7 grudnia
1970
. W czasie
zimnej wojny
CDU
sprzeciwiała się zaniechaniu roszczeń do "Niemiec Wschodnich" i podkreślała, że prawdziwego uznania granicy dokonać mogą jedynie zjednoczone
Niemcy
.
Po
zjednoczeniu Niemiec
doszło do porozumienia między Niemcami i władzami
III Rzeczypospolitej
.
Polsko-niemiecki traktat graniczny
podpisali
14 listopada
1990
ministrowie spraw zagranicznych Polski i Niemiec,
Krzysztof Skubiszewski
oraz
Hans-Dietrich Genscher
. Do ostatecznego porozumienia mogło dojść dzięki odzyskaniu niepodległości Niemiec od
aliantów
po
konferencji dwa plus cztery
. Porozumienie spowodowało w latach 90. koniec roszczeń państwa niemieckiego. Mimo tego istnieją organizacje niemieckie kwestionujące przynależność ziem odzyskanych do Polski. Zwraca się też uwagę, że państwo niemieckie odcinając się od roszczeń organizacji niemieckich, de facto unika w ten sposób sytuacji, gdy w wyniku niezaspokojenia tych roszczeń ze strony państwa polskiego, wedle obowiązującego prawa niemieckiego samo będzie zmuszone zadośćuczynić tym żądaniom.
Kwestionowanie przynależności Ziem Odzyskanych do Polski
Niektóre organizacje niemieckie, przy poparciu byłych urzędników państwowych Niemiec wciąż wysuwają roszczenia terytorialne wobec Polski oraz innych krajów będących terytorialnie w granicach państwa niemieckiego z roku 1937 i kwestionują legalność powojennych granic z tymi państwami[5].
Niemiecka partia skrajnej prawicy
NPD
, która uzyskała reprezentację w wyborach lokalnych w
Meklemburgii
,
Saksonii
i radach miejskich
Berlina
, kwestionuje obecną granicę z Polską[6] i żąda rewizji linii granicznej na Odrze i Nysie Łużyckiej. Partia ta żąda użycia
Bundeswehry
dla "dobra Ojczyzny", by dokonać rewizji granic[7]. Na pierwszej konferencji prasowej w Berlinie po zwycięstwie w wyborach lokalnych do Meklemburgii przewodniczący partii NPD Udo Voigt zadeklarował iż NPD domaga się Niemiec w "historycznych granicach" i zakwestionował obecne porozumienia graniczne[8]. W wywiadzie dla "Rzeczpospolitej" także polityk CDU zakwestionował Układ Poczdamski, jednocześnie oświadczając iż w II wojnie światowej istnieli dwaj sprawcy "bezprawia": Adolf Hitler i Polska[9]
Ciekawostka
Jeszcze w latach sześćdziesiątych XX w. na niektórych mapach wydawanych na zachodzie Europy (np. wydawnictwa Freytag & Berndt ze Szwajcarii) tereny utracone przez Niemcy były oznaczane napisem zur Zeit unter polnischer Verwaltung (obecnie pod zarządem polskim), tereny Prus Wschodnich były dodatkowo oznaczane we właściwej części zur Zeit unter sowjetischer Verwaltung (obecnie pod zarządem sowieckim)[10][11][12].
Określenie "Ziemie Odzyskane" było i jest również celem żartów w literaturze polskiej. W serialu
Dom
pada określenie ziemie Wyzyskane[], natomiast w kabarecie
Pod Egidą
w monologu, satyryk powiada stoimy twardo na gruncie PRL-u oraz Odry i Nysy Łużyckiej.
Zobacz też
Bibliografia
- Skorowidz nazw miejscowości Ziem Odzyskanych - Index des noms des localités des Territoires Récupérés. Wydawnictwo Zachodnie, 1948, mapa (carte), 32 str.
- Hieronim Rybicki, Powstanie i działalność władzy ludowej na zachodnich i północnych obszarach Polski: 1945-1949, Poznań 1976
- Mieczysław Jaworski, Na piastowskim szlaku: działalność Ministerstwa Ziem Odzyskanych w latach 1945-1948, Warszawa 1973
- Grzegorz Strauchold, Myśl zachodnia i jej realizacja w Polsce Ludowej w latach 1945-1957, Toruń 2003
- Bogdan Snoch, Powrót do piastowskich granic, Warszawa 1982; Władze komunistyczne wobec ziem odzyskanych po II wojnie światowej: materiały z konferencji, Słupsk 1997
- Osadnictwo polskie na Pomorzu Zachodnim 1945– –1950. Mity i rzeczywistość. Materiały z sesji naukowej, red. K. Kozłowski, Część I, Szczecin 2002
- Władze komunistyczne wobec ziem odzyskanych po II wojnie światowej: materiały z konferencji, Słupsk 1997
Przypisy
- ↑
Dz. U. z 1938 r. Nr 78, poz. 533
- ↑ Wojciech Roszkowski "Historia Polski 1918-1997" strona 157
- ↑ "Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej – Polski Dziki Zachód", 2005,
PDF
- ↑
"Michał Wallner: Serbołużyczanie w Niemczech", 19 listopada 2006, psz.pl
- ↑
Alles "deutsch", 7 listopada 2006, www.nrhz.de
(
niem.
)
- ↑
Die NPD nimt Kurs auf den Bundestag, 19 września 2006, welt.de
(
niem.
)
- ↑
Nazis nutzen Antikriegstag, 28 sierpnia 2006, nd-online.de
(
niem.
)
- ↑
Szef NPD: chcemy Niemiec w historycznych granicach, 22 września 2006, gazeta.pl
- ↑
RP.pl - Rzeczpospolita
- ↑ Europa Autokarte, wyd.: Freytag&Berndt, 1967
- ↑ Ulfried Weisser:
Diese Art von Vertriebenenpolitik hat sich erledigt
(
niem.
). Frankfurter Allgemeine, 2009-07-13. [dostęp 2009-07-13]. Cytat: Im D-Zug hing die Landkarte, wo diese Gebiete als deutsch, nur "Zur Zeit unter polnischer Verwaltung" gekennzeichnet waren.
- ↑ Antiquariat Dipl.-Ing. Ralf Einhorn Ludwig-Ey-Str. 22 D-02609 Niesky:
Geowissenschaften: Ortsbücher
(
niem.
). 2009-07-03. [dostęp 2009-07-13]. Cytat: Verzeichnis der amtlichen Gemeinde- und Ortsnamen der Freien Stadt Danzig (zur Zeit unter polnischer Verwaltung) nach dem Gebietsstand am 31. 8. 1939. 1962. 80 S.
Linki zewnętrzne